Tüketici Kredi Sözleşmesi ve Kredi Hayat Sigortası Nedir? Tüketicinin Bu Konuda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

Ülkemizde çeşitli sebeplerden ötürü uzun zamandır yaşanan ve pandemi dönemiyle de 2 -3 katına çıkan ekonomik sıkıntılar tüketicinin alım gücünü bir hayli azaltmıştır.  Hal böyle iken de son yıllarda tüketicilerin kredi kartı kullanımı yaygınlaşmış ve özellikle otomobil, ev gibi yüksek değerli eşyaların alımında tüketicinin kredi kuruluşlarına başvurması kaçınılmaz hale gelmiştir. Kredi kuruluşları da artan bu talep karşısında vermiş oldukları kredinin geri ödenmemesi riskinin mevcudiyetini göz önünde bulundurarak zamanla krediye bağlı hayat sigortası olarak adlandırdığımız teminat yöntemini geliştirmiştir.

Türk Hukukunda krediye bağlı hayat sigortası sözleşmesine ilişkin 6102 sayılı TTK’de herhangi bir özel hüküm mevcut olmadığı gibi, SK m.11/1 çerçevesinde hazırlanmış ayrı bir “krediye bağlı hayat sigortası sözleşmesi genel şartları” da bulunmamaktadır. Bu nedenle, ülkemizde, hayat sigortasının özel bir görünümü olduğu gözetilerek, hayat sigortası genel şartları ile TTK’nin ve 5684 sayılı SK’nın genel nitelikli hükümleri ile hayat sigortası sözleşmelerine ilişkin hükümleri krediye bağlı hayat sigortası sözleşmelerine de uygulanmaktadır. Diğer taraftan 6502sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da kredi sözleşmelerinin ve krediye bağlı olarak yapılan sigorta sözleşmelerinin “tüketici işlemi” olarak nitelendirilmesi, kredi sözleşmeleri ve krediye bağlı hayat sigortası sözleşmelerine TKHK’nın hangi hükümlerinin uygulanacağının tespitini gerekli kılmaktadır.

6502sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 22.Maddesi “(1) Tüketici kredisi sözleşmesi, kredi verenin tüketiciye faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında ödemenin ertelenmesi, ödünç veya benzeri finansman şekilleri aracılığıyla kredi verdiği veya kredi vermeyi taahhüt ettiği sözleşmeyi ifade eder. (2) Kredi kartı sözleşmeleri, faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında, ödemenin üç aydan daha uzun süre ertelenmesi veya benzer şekilde taksitle ödeme imkânı sağlanması hâlinde tüketici kredisi sözleşmesi olarak değerlendirilir…” diyerek hem tüketici kredi sözleşmesinin tanımı yapmış hem de tüketicinin başvurmuş olduğu kredi işlemlerini kanun kapsamına alarak kredi kuruluşları karşısında zayıf durumda olan tüketiciyi koruma altına almıştır. Peki tüketici olarak söz konusu sözleşmenin kurulmasında ve devamında nelere dikkat etmeliyiz?

-Öncelikle kredi sözleşmeleri yazılı şekil şartına tabidir. TKHK gereği tüketici kredisi sözleşmesi yazılı olarak kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme yapmamış olan kredi veren, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez.

– Kredi kuruluşlarının kanun gereği sözleşmenin kurulmasından önce biz tüketicileri teklif ettikleri kredi sözleşmesinin şartları hususunda bilgilendirme aydınlatma yükümlülükleri vardır. TKHK’nın 23. Maddesine göre kredi veren ve varsa kredi aracısı, belirli ve belirsiz süreli tüketici kredisi sözleşmelerinin kurulmasından makul bir süre önce, tüketiciyi sözleşme şartları hakkında yönetmelikte düzenlenen içerik kapsamında bilgilendirmekle yükümlüdür. Aynı zamanda sözleşme öncesi bilgi formlarının en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenmesi ve bir örneği kâğıt üzerinde veya kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı ve benzeri bir kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye verilmesi zorunludur.  Fakat kanunun bu emredici hükmü karşısında uygulamada kredi kuruluşlarının bilgilendirme formlarını tüketiciye kredi sözleşmesi ile birlikte sunduğuna dolayısıyla da tüketicinin sözleşme koşularını sağlıklı düşünmeden imza altına aldığına şahit olmaktayız. Başvurmuş olduğunuz kredi kuruluşlarına ilgili kanun maddesini hatırlatarak sözleşmenin hemen öncesinde sundukları bu bilgilendirme formlarını yeterince okuyup anlayabilmek için süre talebinde bulunun.

-Sözleşmenin kurulmasından itibaren 14 gün içerisinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahipsiniz. TKHK’nın 24. Maddesi cayma hakkına ilişkindir. Sözleşmeden dönmek istediğinizde yasal süresi içerisinde dilekçe yazıp gidip ilgili bankanın muhaberat servisine teslim ederek oradan da bir numara alarak caydığınızı ihtar edebilirsiniz. Noter marifetiyle ya da iadeli taahhütlü mektupla da bu cayma ihtarınızı yine gerçekleştirebilirsiniz. Kanunun emredici hükmü karşısında kredi kuruluşları bu sözleşmeleri iptal etmek zorundadır.

-Belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde faiz oranında değişiklik yapılması halinde, bu değişikliğin yürürlüğe girmesinden otuz gün önce, tüketiciye kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla yazılı olarak bildirilmesi zorunludur. Bu bildirimde, yeni faiz oranının yürürlüğe girmesinden sonra yapılacak ödemelerin tutarı, sayısı ile aralıklarının değişmesine ilişkin ayrıntılara yer verilmelidir. Faiz oranının artırılması hâlinde, yeni faiz oranı geriye dönük olarak uygulanamaz. Tüketici bu bildirim tarihinden itibaren en geç altmış gün içerisinde borcun tamamını ödediği veya kredi kullanımına son verdiği takdirde faiz artışından etkilenmeyecektir.

-Gelelim krediye bağlı hayat sigortası sözleşmelerine, uygulamada birçoğumuz kredi kullanırken kredi sözleşmesi ile birlikte kredi veren bankanın kardeş kuruluşu olan bir sigorta şirketinin poliçesinin imzalanmak üzere önümüze konulduğuna, hatta kredi vermenin bir şartı olarak bizlere sunulduğuna şahit oluyoruz. Tüketicilerin birçoğu da bilinçsiz bir şekilde sırf ekonomik kaygılar neticesinde bu sözleşmeyi imzalıyorlar. Ödeyecekleri meblağın, kredi borcu dışında bir sigorta ödemesi olup olmadığını çok fazla bilmiyorlar. Bu yüzden tüketicilerin aslında biraz daha bilinçli davranmaları gerekiyor. Ve kesinlikle ödeyecekleri bu taksitlerin içeriğini sormaları hangi kaleme, ne kadar para ödeyecekleri konusunda bilgilenmeleri gerekiyor.Zira TKHK’nın 29. Maddesi hükmü bu konuda oldukça açıktır ve der ki “Tüketicinin yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın kredi ile ilgili sigorta yaptırılamaz. Tüketicinin sigorta yaptırmak istemesi hâlinde, istediği sigorta şirketinden sağladığı teminat, kredi veren tarafından kabul edilmek zorundadır. Bu sigortanın kredi konusuyla, meblağ sigortalarında kalan borç tutarıyla ve vadesiyle uyumlu olması gerekir.” Yani kanun diyor ki; tüketici talep etmeden hiçbir koşulda sigorta yapamazsın eğer tüketicinin bu yönde yazılı ve açık bir talebi mevcut ise yani sigorta yaptırmak istemesi halinde ise tercih ettiği bir sigorta şirketinden sağladığı teminatı sen kredi veren olarak kabul etmek zorundasın. Tabiri caiz ise senin kardeş kuruluşun olan sigorta şirketinin poliçesini tüketiciye dayatamazsın. Tabi bu krediyi vermek ve kendi poliçelerini imzalatmak için bankalar tüketiciye okudum anladım kabul ettim ibarelerini yazdırıyorlar. Lütfen bunları bu şekilde imzalamış iseniz daha sonra dilekçe yazıp gidip ilgili bankanın muhaberat servisine teslim ederek oradan da bir numara alarak veya noter marifetiyle ya da iadeli taahhütlü mektupla sigortayı kabul etmediğinizi bankaya bildiriniz. Bu durumda banka iptal etmek zorundadır. Diyelim ki iptal etmedi. Böyle bir durumun varlığı halinde lütfen Tüketici Hakem Heyetlerine ve Tüketici mahkemelerine başvurunuz. Diyelim ki iptal ettirmediniz ve poliçedeki risk yani ölüm gerçekleşti. Son olarak Yargıtay 13. H.D tüketici lehine çok yerinde bir karar verdi. Dedi ki eğer sen sigorta yapıyorsan sen bunu kişiye yapmıyorsun sen kendi verdiğin krediye aslında sigorta yapıyorsun. Dolayısıyla risk gerçekleştiğinde yapacağın ilk şey sigorta şirketine rücu etmek ve parayı oradan istemek. Yani mirasçılara gidemezsin. Diyelim ki sigortaya müracaat ettin. Sigorta sana ödemeyi yaptı ama arada bir açık kaldı. O zaman gidip bunu mirasçılardan talep edebilirsin. Ya da aldın paranı fazlalık olduysa bunu da mirasçılara iade edeceksin.

TÜDER GAZİANTEP İL TEMSİLCİSİ

Av. Zekiye Ilgaz ÖZDARENDELİ